مرکز تحقیقات آسیبهای شیمیایی، مؤسسه سیستم بیولوژی و مسمومیت، دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله(عج)، تهران، ایران
چکیده
زمینه و هدف: طی 8 سال جنگ تحمیلی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران، سلاحهای شیمیایی متفاوتی توسط ارتش بعثی عراق بر علیه رزمندگان و مناطق مسکونی مورد استفاده قرار گرفت. این جنایات جنگی تلفات و آسیبهای فراوانی را به انسانها و محیط زیست وارد ساخت. هدف از این مقاله بررسی ابعاد این حملات شیمیایی و نیز تداوم این جنایات علیه رزمندگان و سکنه محور جبهه مقاومت در زمان حاضر و راهبردهای پیشگیری در آینده است. روش‌ها: این مطالعه مروری است و از منابع معتبر داخلی و بین‌المللی قابل دسترس از طریق پایگاههای رایانهای استفاده شده است. یافته‌ها: در طول دوران دفاع مقدس و نبردهای سالهای اخیر محور مقاومت بهطور عمده از گازهای تاولزا (خردل) و گازهای اعصاب (تابون و سارین) استفاده شده است. بیشترین ماده شیمیایی جنگی مورد استفاده سولفور موستارد یا خردل بوده ااست. پس از گذشت بیش از 30 سال از اتمام جنگ تحمیلی، هنوز جانبازان شیمیایی از اثرات زیانبار آن رنج میبرند. گاز خردل یک عامل آلکیلهکننده قوی است. اثرات زیانبار این گاز بر بافتهای متفاوتی گزارش شده و بیشترین اثرات آن بر ریه، چشم و پوست مورد مطالعه قرار گرفته است. در این مقاله، مهمترین بیماریهای حاد و مزمن ایجاد شده توسط گاز خردل در دستگاه تنفسی، چشمها و پوست مورد مطالعه قرار گرفته است. همچنین اشاره مختصری به گازهای اعصاب شده است. در نهایت گاز دیگری که احتمالاً در نبردهای محور مقاومت (گاز کلر) استفاده شده است، ذکر گردید. نتیجه‌گیری: انواع عوارض دیررس ریوی، چشمی، پوستی و ... ترکیبات مورد استفاده در سلاحهای مرگبار شیمیایی با گذشت سالها از پایان دفاع مقدس همچنان موجب رنجش مصدومین میشود. هنوز مکانیسم دقیق بروز بیماریهای دیررس در این افراد و نیز بیومارکرهای شناسایی آنان، بهطور دقیق مشخص نشده است. ضرورت تمرکز مطالعات آینده روی با هدف شناسایی روش یا روشهای غیرتهاجمی جهت تشخیص مصدومیت و بیماری و نیز انجام مطالعاتی با روشهای نوین سیستم بیولوژی (ترانسکریپتومیک، پروتئومیک و متابولومیک) که قادر به تعیین مکانیسم مشکلات دیررس بیماری بوده و روشهای درمانی مؤثرتری بهمنظور جلوگیری از پیشرفت بیماری ارائه میدهند، کماکان بهشدت احساس میشود.
نوبخت مطلق قوچانی, بی‌بی فاطمه, آقاملایی, حسین, پروین, شهرام, برنا, حجت, & قانعی, مصطفی. (1398). عوارض و صدمات ایجاد شده توسط سلاحهای شیمیایی در دفاع مقدس و نبردهای محور مقاومت. بهداری رزمی دفاع مقدس و مقاومت, 2(2), 99-108.
MLA
بی‌بی فاطمه نوبخت مطلق قوچانی; حسین آقاملایی; شهرام پروین; حجت برنا; مصطفی قانعی. "عوارض و صدمات ایجاد شده توسط سلاحهای شیمیایی در دفاع مقدس و نبردهای محور مقاومت". بهداری رزمی دفاع مقدس و مقاومت, 2, 2, 1398, 99-108.
HARVARD
نوبخت مطلق قوچانی, بی‌بی فاطمه, آقاملایی, حسین, پروین, شهرام, برنا, حجت, قانعی, مصطفی. (1398). 'عوارض و صدمات ایجاد شده توسط سلاحهای شیمیایی در دفاع مقدس و نبردهای محور مقاومت', بهداری رزمی دفاع مقدس و مقاومت, 2(2), pp. 99-108.
VANCOUVER
نوبخت مطلق قوچانی, بی‌بی فاطمه, آقاملایی, حسین, پروین, شهرام, برنا, حجت, قانعی, مصطفی. عوارض و صدمات ایجاد شده توسط سلاحهای شیمیایی در دفاع مقدس و نبردهای محور مقاومت. بهداری رزمی دفاع مقدس و مقاومت, 1398; 2(2): 99-108.
)