مخاطرات بهداشتی و زیست محیطی ناشی از مواجهه با فلزات سنگین منتشر شده از فعالیت‌های نظامی

نوع مقاله : مروری روایتی

نویسندگان

گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران

چکیده

زمینه و هدف: در طی فعالیت‌های نظامی، فلزات باقی‌مانده ناشی از کاربرد تسلیحات از جمله سرب، مس و اورانیوم ضعیف شده (DU)، روی، نیکل، کروم، کادمیوم و ... به محیط زیست وارد می‌شوند. این فلزات می‌توانند منجر به ‌مواجهه انسان از طریق استنشاق یا بلع ذرات آزاد شده و همچنین آسیب‌های ناشی از ترکش‌های جدا شده از مهمات همراه باشند. این مطالعه با هدف بررسی منابع بالقوه انتشار فلزات سنگین در فعالیت‌های نظامی، مسیرهای ‌مواجهه با فلزات و خطرات سلامتی مرتبط با آن­ها به صورت کتابخانه ­ای انجام شد.
روش‌ها: پژوهش حاضر یک مطالعه مروری بوده که در زمستان سال 1401، با جستجو در پایگاه ‌داده‌های PubMed ،Web of Science و Scopus و جستجو با موتور جستجوی Google Scholar و با استفاده از کلید واژه‌های "Health Effect" ،"Metal" ،"Embedded fragments" ،"Weapon" ،"Military" و انتخاب مقالات مرتبط و مرور و بررسی آن­ها انجام شد.
یافته‌ها: بقایای سلاح‌های جنگی می‌توانند از طریق خاک، هوا، آب‌های زیرزمینی و سطحی و همچنین به طور مستقیم باعث مواجهه و آلوده‌سازی گیاهان، جانوران و انسان‌ها با فلزات شوند. مطالعات پایش زیستی، افزایش تجمع این فلزات را در گیاهان، مهره‌داران و بی­مهرگان نشان داده ­است. مواجهه با این فلزات منجر به ایجاد پیامدهای نامطلوب قلبی عروقی، عصبی و ... در پرسنل نظامی و پیامدهای منفی رشد سیستم عصبی در کودکان ساکن در مناطق نظامی ‌می‌شود. همچنین مطالعات تجربی in vivo و in vitro اثرات سمی فلزات خاص و همچنین آلیاژهای فلزی پرکاربرد را نشان داده ­است.
نتیجه‌گیری: شواهد نشان می‌دهد که مواجهه با فلزات در طی فعالیت‌های نظامی می‌تواند با ایجاد سمیت فلزی همراه بوده و سهم بسزایی در ایجاد اثرات نامطلوب بهداشتی داشته­ باشد. افزایش بار فلزی در بدن ممکن است منجر به اثرات نهفته و دراز مدت نیز در افراد تحت مواجهه، شود. اثرات عمده سمیت به عوامل مختلفی از جمله نوع سلاح، ترکیبات شیمیایی آن­ها، مسیرهای ‌مواجهه و ویژگی‌های محیطی بستگی دارد که در حال حاضر به خوبی شناخته نشده‌اند. بنابراین، مطالعات پایش زیستی، اپیدمیولوژیک و آزمایشگاهی بیشتری برای توصیف بهتر ‌مواجهه با فلزات مرتبط با فعالیت‌های نظامی مورد نیاز است. 

کلیدواژه‌ها